Çfarë është nano-teknologjia?
Nano-teknologjia është shkenca që kontrollon lëndën në shkallë atomike dhe molekulare duke përdorur “grimca” me diametër 1 deri 100 nanometër. Nano-teknologjia përfshin një fushë të gjerë duke filluar nga pajisjet tradicionale deri në përqasjet e reja “të vetë-montimit molekular”, nga zhvillimi i materialeve të reja me dimensione të shkallës nano tek kontrolli i lëndëve në shkallë atomike.
Shkenca e përmasave nano po merr një zhvillim të vrullshëm mbarëbotëror si pasoje e investimeve te ethshme nga qeveritë e vendeve të zhvilluara duke pritur që kapitali i kesaj industrie të rritet nga 1 trilion dollarë në vitin 2010 në disa trilion dollarë mbas vitit 2014.
Sipas disa kërkuesve (The Project on Emerging Nanotechnologies, Qëndra Ndërkombëtare për Shkollarë Woodrow Wilson në Uashington), në ShBA çdo javë dalin ne treg 3 produkte të reja si psh: raketa tenisi, veshje antiplumb ndërsa në fushën e ushqimeve deri tani jane identifikuar rreth 300 produkte (Helmut Kaiser Consultancy Group ). Në këtë sens parashikohet se në vitin 2015, nano-teknologjia do të përdoret nga 40% e industrive ushqimore.
Shqetësimet kryesore të shkenctarëve lidhur me nano-teknologjinë janë:
• Ndërgjegjësimi publik dhe politik për nano-teknologjinë është shumë i ulët.
• Mbrojtja e konsumatorit do të jetë e dobët nëse nuk do të aplikohet kontrolli i produkteve të nano-teknologjisë në çdo aspekt të zinxhirit ushqimor.
• Zbatimi i nano-teknologjise do të shkaktojë humbje të vendeve të punës, forcim të forcave ushtarake dhe humbje të privacisë (sondazh nga revista Nature).
• Nano-teknologjia mund të jetë aq e aftë sa të shkatërrojë biosferën nga e cila varet e gjithë jeta.
Disa shembuj ilustrues të aplikimit të nano-teknologjisë:
Vajrat kanola nga Industria Shemen e Izraelit përmbajnë përbërës të përmasave nano të quajtura “nano-pika” të krijuara për të orientuar vitaminat, mineralet dhe kimikatet bimore në organizëm. Ndërsa Slim Shake nga RBC Life Sciences Inc. përdor “Nano Vilet” për të përforcuar shijen dhe dobitë shëndetsore të kakaos pa nevojën e sheqerit.
Senomyx, kompania e bioteknologjisë së shtesave ushqimore të veçanta, ka zhvilluar disa kimikate që megjithëse nuk përmbajnë shije në vetvete mund të imitojnë ose përforcojnë për shembull shijen e sheqerit ose kripës duke aktivizuar ose bllokuar receptorët e shijes në gojë. Sipas studimeve, një konsumator gjatë shijimit të ushqimeve nuk mund ta dallojë praninë e nano-përbërësve të përpunuar me ushqimin. (MERCOLA). Kompani si Nestle, Coca-Cola, etj, kanë paguar miliona dollarë pranë kompanise Senomyx për kërkime dhe zhvillime të kësaj bio-teknologjie.
